Verzamelde verhalen over ervaringen met esdoornvergiftiging

In deze rubriek doen eigenaren wier paarden getroffen zijn door esdoornvergiftiging oftewel Atypische Myopathie (AM) in eigen bewoordingen hun verhaal.

Deze ervaringsdeskunigen kunnen zo hun opgedane kennis delen met anderen en daarmee waarschuwen voor misvattingen, onbekendheid, foute diagnoses en behandeling. Oorzaken en gevolgen die allemaal kunnen leiden tot plotselinge vergiftiging en dood van kerngezonde paarden.

In Europa sterven jaarlijks honderden paarden aan esdoornvergiftiging. Vaak geheel onverwachts en in ogenschijnlijk onveranderde situaties, worden paarden plotsklaps ziek, meestal met een snel verloop, maar soms ook traag. Er is nog zoveel onbekend over deze ziekte.

Wilt u uw ervaringen ook delen en bijdragen aan meer inzicht, stuur dan een berichtje naar: info@ruiterenenmennen.nl

5 april 2019

Esdoornvergiftiging bij Equu-Libre, Oudenburg, België

Op 5 april 2019, rond 16.30u zagen we dat 3 van onze Fjordenpaarden ziek waren. Quando, ons laatste veulen van 4 jaar oud, ging regelmatig liggen. Hierbij legde hij zijn hoofd tegen de grond. Nu moet ik zeggen, als hij zich een beetje slapjes voelde, deed hij dit altijd. Hij kon zeer dramatisch zijn!

De andere 2 ruinen, Horky en Hercules gedroegen zich ook wat vreemd, maar zij bleven staan of liepen rond en gingen heel af en toe eens liggen.

Het gedrag van de paarden leek niet echt op het hebben van kolieken. We belden onmiddellijk de dierenarts en hij is een uurtje later aangekomen. Ondertussen had Quando geplast en ik herinner mij dat ik zeer verbaasd was over de kleur van zijn urine: het was bruin! Dat verontrustte mij enorm, maar toen wist ik nog niet wat dit betekende…. Voor de dierenarts was dit een alarmsignaal dat de paarden wel eens esdoornscheuten zouden kunnen gegeten hebben. Hij legde uit dat dit komt door spierafbraak, wat veroorzaakt wordt door het gif in de scheuten. Hij zei ook dat we de paarden zo rustig mogelijk moesten houden omdat ze anders riskeerden om een hartstilstand te krijgen (het hart is ook een spier). Ze mochten dus absoluut niet meer getransporteerd worden naar de paardenkliniek. Bovendien, zo zei hij, bestaat er geen geneesmiddel en krijgen ze in de kliniek 24u op 24 een infuus. Het bloed wordt dus zoveel mogelijk gespoeld, in de hoop het gif uit het bloed te krijgen.

De 3 paarden kregen o.a. een pijnstillend middel. We hebben alle paarden in de stal gezet. De 3 andere paarden, 2 Fjorden merries en een Shetlander, vertoonden geen enkel gedrag dat op ziekte of vergiftiging zou kunnen lijken. Zij aten en reageerden zoals anders.

Ik bleef de hele nacht in de stal. Vooral Quando had het moeilijk. Hij zweette enorm, maar had het tegelijkertijd koud. Zijn temperatuur daalde op een bepaald moment naar 34.5°C ondanks de dekens die op hem lagen. Het was zaak om de 3 paarden voldoende dekens op te leggen om hun temperatuur op 37°C te houden. We hadden niet voldoende paardendekens, omdat ze allen 3-4 dekens nodig hadden om warm te blijven. Daardoor gebruikten we onze fleece dekentjes en trok ik donsdekens van de bedden – gelijk wat, als die paarden maar warm bleven en als ze maar zouden overleven!!

Tijdens de nacht stond Delfien, de moeder van Quando, de hele nacht met haar hoofd over het muurtje te kijken naar Quando. Omdat ik niet wist of ze dichter bij hem wilde zijn, bracht ik haar bij Quando in de stal. Hij lag neer en zij stapte bijna op hem, waardoor ik besloot haar terug in haar eigen stal te zetten. Daar stond ze dan weer, met haar hoofd over het muurtje van Quando’s stal gebogen. De 2 merries en Simba, onze Shetlander, waren de hele nacht rustig, waren niet ziek en aten en dronken regelmatig.

Horky en Hercules leken minder ziek dan Quando. Zij stonden recht, gingen weer eens liggen, aten en dronken ook tussendoor en hun temperatuur bleef redelijk stabiel tussen de 36 en 37°C (uiteraard met de dekens op). Ik had echt hoop dat alles goed zou komen, dat het een kwestie was van tijd om te genezen. We hebben nooit problemen gehad met de Fjorden, behalve 2 keer een koliek, die na een paar uur genezen was. Op al die jaren – 17 jaar voor Lien en Delfien en 13 jaar voor Hercules en Horky – is er nooit een probleem geweest. Ze waren oersterk! Dus… nu zouden ze – met de nodige zorgen - ook wel genezen!

Het bleek niet zo te zijn…. Horky is een natuurlijke dood gestorven rond 6.00 u in de ochtend. Van hem had ik het echt het minst verwacht, omdat hij onrustig was, maar zijn temperatuur bleef goed en hij at en dronk nog! Op dat moment besefte ik met een schok dat dit niet zo maar zou overgaan!

In de ochtend kregen de paarden hooi en de merries en Simba aten en dronken zoals anders. Toen ze gegeten hadden, zetten we ze in de piste. Op het moment dat ze in de piste kwamen, gingen de 2 merries liggen. Ze gaan regelmatig even rollen als ze buiten komen. Maar, ze gingen niet rollen… ze bleven liggen. En werden ook ziek. Wij zagen dus tot op dat moment geen enkel verschil met hun gedrag dan wanneer ze gezond zijn! Het enige wat we zagen, is dat ze een beetje begonnen te zweten, maar het was die periode redelijk warm en ze waren nog in wintervacht, dus dat beetje zweten, kon ook heel normaal geweest zijn!

We kregen van een nabijgelegen paardenstal bijkomende dekens om de zieke paarden warm te houden. Allen vertoonden ze een ander gedrag. Quando bleef gewoon liggen. Hij leek geen spierkrampen te hebben. Af en toe beefde zijn ene voorbeen een beetje, maar door het in een andere positie te leggen, stopte het.

Hercules was onrustig en ging liggen, waarna hij weer opstond. Liggen, opstaan, liggen, opstaan. Het was zaak om de dekens op hem te houden.

De merries bleven eerder liggen, maar stonden af en toe toch eens op. Zij vertoonden ook geen stijve spieren. Soms strekten ze hun benen eens naar voor, maar meestal bleven ze gewoon languit liggen, met hun hoofd ook tegen de grond. Wij zorgden ervoor dat ze telkens een doek onder hun hoofd kregen, zodat ze niet met hun hoofd in het zand lagen. We wilden hen ook buiten houden, omdat het daar warmer was dan in de stal. We probeerden hen zoveel mogelijk te laten drinken en als gewoon drinken niet goed lukte, dan knepen we het water met een washandje via hun mondhoeken in hun mond. De paarden wilden af en toe ook wat eten en toen gaven we wat hooi in zeer kleine hoeveelheden. Je moet rekening houden dat ze niet goed kunnen slikken en dat het problemen kan geven om te kauwen en door te slikken.

Spijtig genoeg zijn de 5 Fjorden diezelfde dag allen overleden. De dierenarts was verbaasd over de snelheid waarmee dit gegaan is en ook dat het 5 paarden waren op hetzelfde moment.

Simba, de Shetlander, is niet ziek geworden, maar na het overlijden van de Fjorden zijn we met hem diezelfde avond nog naar de paardenkliniek van universiteit Gent gereden. Simba werd grondig onderzocht en is er 5 dagen gebleven. Hij is nooit ziek geworden.

Uiteraard stelden wij ons vele vragen! De paarden hebben altijd bij ons gestaan en dit hebben we nooit voor gehad! Onze buren hebben esdoorns en we zijn steeds preventief te werk gegaan. Dit jaar namen we identiek dezelfde maatregelen als tevoren. Om zeker te zijn, hadden we eerder die dag een bloedafname gedaan bij één van de zieke paarden en toen de paarden gestorven waren, hebben we een autopsie laten uitvoeren op één van hen. Hierdoor kregen we de zekerheid dat het ging om vergiftiging door esdoorn. We hebben nog steeds geen verklaring. Het enige wat we kunnen denken, is dat de paarden onder de draad door het gras van de buren gaan eten zijn, waar de esdoornscheuten moeten tussen gestaan hebben. Simba, de Shetlander, heeft een kortere hals en kon misschien niet zo ver reiken als de andere paarden? Wie zal het zeggen? We weten het niet. Onze paarden werden dagelijks bijgevoerd met hooi en hadden onbeperkt toegang tot water. Uiteraard wordt het gras in het voorjaar aantrekkelijk en moeten ze de scheuten op deze manier binnen gekregen hebben.

Gelukkig hebben we heel goede buren en zij gaan hun esdoorns kappen. Momenteel zijn de bomen ontschorst en we hebben gemerkt dat de bloemen hierdoor beginnen te verdrogen.

Ik heb een aantal foto’s bijgevoegd om aan te tonen hoe moeilijk het soms is om de esdoornscheuten te zien tussen het gras.

Wij zijn onze 5 Fjorden kwijt. Zij waren deel van ons gezin. Wij waren een beetje paard bij hen en zij waren een beetje mens bij ons.

Ze werden ingezet voor hippotherapie en coaching en hebben zeer veel kinderen én volwassenen vooruit geholpen, waardoor ze beter in het leven staan. Zij waren niet alleen onze maatjes, maar ook onze partners in ons werk. De leegte die ze achterlaten, is niet te omvatten en wij missen hen elke dag.

We willen elke paardeneigenaar en elk paard dit grote leed besparen en wilden graag onze ervaring delen, zodat dit niet meer gebeurt.

Dankzij de vele steunbetuigingen en de vraag om terug op te starten, hebben we de moed gevonden om weer te starten. We zijn op zoek naar een Fjordenpaardje of een ander bomproof paard dat kan ingezet worden voor hippotherapie. Mochten jullie zo’n paardje kennen, dan horen we het graag!

Als je vragen hebt of graag je eigen verhaal met ons deelt, neem gerust contact op via email of onze fb-pagina (Equu-Libre in Westkerke, Oudenburg, België). Uiteraard is iedereen ook altijd welkom bij ons thuis! Trouwens, wij komen in juli afgezakt naar Friesland en de Waddeneilanden om een paar dagen rust te nemen!

Lieve groeten uit België,

Ivan & Ingeborg

Equu-Libre

23 april 2019

Gratia Konink over de esdoornvergifteging bij haat 2 friese paarden met dodelijke afloop.

"Soms gebeurt er iets, zo bizar, zo onvoorstelbaar, dat je niet kunt geloven dat het echt gebeurd is.

Dat overkwam ons de afgelopen dagen.

Het enige dat ik nu nog kan doen is dit vertellen, in de hoop dat het anderen niet overkomt. Daarom vraag ik je dit bericht te delen.

Op de foto's zie je onze paarden op 14 april. Gezond, nieuwsgierig, vriendelijk, tikkeltje eigenwijs. Nog geen 10 dagen later zijn ze allebei overleden door het plantje op de andere foto; zaailingen van de Gewone esdoorn.

En denk nu niet: dat gebeurt niet bij ons, de paarden staan al zo lang bij een esdoorn. Dat dachten wij ook. Deze paarden stonden vanaf hun geboorte, 15 en 20 jaar geleden in de wei, bij de esdoorn.

En denk nou niet: maar wij voeren bij, ze eten dan geen esdoorn. Onze paarden hadden altijd goed hooi ter beschikking, naast de weidegang.

En ook niet denken; onze paarden weten dat ze dit niet moeten eten. Die van ons bleken op veel plekken om de zaailingen heen te hebben gegeten, maar hebben dus toch teveel binnengekregen.

En, nee, atypische myopathie valt absoluut niet mee! De jongste had 's ochtends de eerste kenmerken, 's avonds was ze overleden.

Het is een vreselijke vergiftiging, waaraan zo'n 75% van de dieren overlijdt.

Neem alsjeblieft maatregelen om dit te voorkomen".

14 januari 2015

Diesel, m'n o zo leuke Argentijnse criollo

Die 14de januari gedroeg hij zich wat anders dan anders. Hij ging vaker liggen in z'n wei dan dat-ie gewoonlijk deed.

De nacht ervoor, toen er een pak sneeuw was gevallen, was Diesel die normaal groot ontzag had voor stroomdraden, uitgebroken en had zich de gehele volle achterste wei met redelijk hoog gras toegeëigend. Daarom toch maar direct de dierenarts gebeld, want mogelijk had hij koliek. Gelukkig was de dierenarts in de buurt en na een kwartier ter plaatse. Er doen zich op dit moment veel gevallen van zandkoliek voor, typisch voor de tijd van het jaar, zo zei hij.

Ernstige koliekverschijnselen vertoonde Diesel niet en de darmfunctie klonk normaal, maar voor de zekerheid kreeg hij toch een spuitje. Eventjes leek het die middag beter te gaan, maar later ging hij steeds weer liggen. Dus nogmaals gebeld met de DA en nu kwam een collega van de arts die ’s middags was geweest. Die constateerde eveneens dat er geen sprake was van een ernstige koliekaanval, maar om ’s nachts geen risico te lopen toch nog maar een spuitje.

De volgende dag leek het beter te gaan. Diesel toonde niet topfit, maar at gewoon zijn hooi en brok en liep ook te grazen. Hij ging wel vaker liggen, maar stond ook zo weer op. Zo gingen nog een 4-tal dagen voorbij waarbij we hem wel goed in de gaten hielden, maar waar niet direct iets alarmerends opviel. Het was wel een beetje vreemde situatie want Diesel was nog nooit één dag ziek geweest en een oersterk paard.

Totdat we hem op de 5de dag een plas zagen doen die zo bruin was als koffie en toen gingen alle alarmbellen af. Dit was een van de symptomen die bij esdoornvergiftiging pasten. De dierenarts kwam meteen en de behandeling werd gestart.

De volgende dag was zijn situatie verslechterd, hij stond af en toe maar lopen ging nog nauwelijks. Opnieuw de DA laten komen, die besloot dat Diesel aan het infuus moest.

Maar ja, hoe leg je een paard in de wei die continu gaat liggen, staan, omdraait, paar passen loopt, weer gaat liggen en steeds zijn hoofd en hals beweegt aan een infuus? De infuus-vloeistofzakken aan een vaste standaard bevestigen was dus geen optie, er zat niets anders op dan zelf als levende, lopende infuusstandaard dienst te gaan doen om al zijn bewegingen te volgen. Gelukkig bood onze paarden-buurman zich ook aan als standaard en gingen een aantal ijskoude dagen in een soort ploegendienst voorbij.

Diesels situatie bleef nagenoeg onveranderd, maar eten ging hem moeilijker af doordat ook de kaakspieren in zijn tong minder functioneerden. Om te plassen kwam hij gelukkig nog wel steeds overeind.

Op 23 januari ging ik hem ’s ochtends zijn voer brengen en toen ik daarna weg liep om emmers drinkwater te halen, kwam hij overeind en liep tot mijn volle verbazing en geluk achter mij aan tot aan het hek. Snelde naar binnen: “Hij is er doorheen, hij heeft het gehaald!”

Helaas, het was Diesel’s allerlaatste inspanning.

Die middag heb ik het besluit moeten nemen hem in te laten slapen. Na 9 dagen kwam aan zijn strijd een einde.

=================

Hoe heeft dit zo kunnen gebeuren?

Nog maar enkele weken voor dit gebeurde waren we met onze paarden verhuisd naar deze stek.

Het gras op de weide had na het vertrek van de vorige paarden een hele zomer kunnen doorgroeien en stond, ondanks dat het inmiddels winterde behoorlijk lang. Onze sobere criollo’s kregen daarom ieder afzonderlijk steeds maar een klein stukjes wei. De dag na Diesel's nachtelijke uitbraak hebben we de kleine weitjes weer een stukje vergroot en is hij erin teruggezet en was er niets aan de hand.

Achteraf was het een groot geluk bij een ongeluk dat Milo, die zich ook graag in die verse wei tegoed wilde doen aan het hoge gras, door Diesel niet werd getolereerd en steeds de wei uit werd gejaagd.

Pas toen na 5 dagen de symptomen duidde op Esdoornvergiftiging, wisten we in welke richting we moesten zoeken en bleek dat er in het bos achter deze wei 25 tot 30 redelijk grote Esdoorns stonden. Het was winter dus waren de bomen bladerloos en niet makkelijk te herkennen. Dat gold ook voor hun zaailingen die ongehinderd hadden kunnen groeien, want ondanks dat er voorheen ook altijd al paarden hadden gelopen, was dit gedeelte van de wei nauwelijks begraasd geweest. Tussen het hoge gras bleken duizenden en duizenden zaai-en jaarlingen verscholen te staan.

Steeds vraag ik mij af of, wanneer ik deze droeve ervaring niet had meegemaakt, ik anno nu wel voldoende bedacht zou zijn op bladerloze jaar-en zaailingen en ze zou weten te herkennen. Eerlijk gezegd heb ik daar twijfels bij.

Nog steeds is bij paardenhouders te weinig kennis en hebben ook dierenartsen vaak te weinig ervaring met atypische myopathie om direct een juiste diagnose behandeling te stellen en een efficiënte behandeling te starten.

Daarom vind ik het van groot belang om te blijven hameren op de levengevaarlijke risico's die esdoorns in de vorm van zaad, blad of boom in voorjaar, herfst en winter vormen.

Yvette ter Meulen

P.s. Het is een veel voorkomende misvatting dat paarden van nature weten wat voor hun giftig is. Dat is niet zo! Ze eten gewoon niet iets wat vies smaakt. Giftige planten die als waarschuwing geen vieze smaak produceren worden gewoon opgegeten. Zo ook de smakelijke esdoorn, het is immers de leverancier van de zoete ahornsiroop voor op de pannenkoek.

Zie voor meer informatie over esdoorns:

https://www.ruiterenenmennen.nl/C383-Esdoorn-herkennen-van-zaadje-tot-boom.html

https://www.ruiterenenmennen.nl/C384-Atypische-myopathie-Esdoornvergiftiging.html

Verzamelde verhalen over ervaringen met esdoornvergiftiging

Nieuws